Arolwg Blynyddol o'r Boblogaeth - Gallu darllen, ysgrifennu a deall Cymraeg llafar n ôl oedran, rhyw a blwyddyn

Defnyddir Llawfer safonol yn y tabl hwn: [a] = cyfartaledd, [r] = diwygiedig, [t] = cyfanswm, [u] = dibynadwyedd isel.

Gwerthoedd data	Disgrifiad o’r data	Sgiliau Cymraeg	Oedran	Rhyw	Blwyddyn
34.7 [a]	Canran	Darllen Cymraeg	16-24 oed	Cyfanswm	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
21.6 [a]	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Cyfanswm	Dynion	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
103,700 [t]	Nifer	Deall Cymraeg llafar	45-54 oed	Cyfanswm	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
37.8	Canran	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Dynion	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
18.2	Canran	Darllen Cymraeg	45-54 oed	Dynion	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
24.4 [a]	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Cyfanswm	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
73,300	Nifer	Deall Cymraeg llafar	16-24 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
52,600	Nifer	Deall Cymraeg llafar	35-44 oed	Dynion	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
50,600	Nifer	Deall Cymraeg llafar	55-64 oed	Dynion	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
42.2	Canran	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
20.1	Canran	Darllen Cymraeg	35-44 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
22.3	Canran	Darllen Cymraeg	45-54 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
20.1	Canran	Darllen Cymraeg	55-64 oed	Dynion	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
23.0 [a]	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Cyfanswm	Cyfanswm	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
438,200 [t]	Nifer	Deall Cymraeg llafar	Cyfanswm	Dynion	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
135,800 [t]	Nifer	Deall Cymraeg llafar	16-24 oed	Cyfanswm	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
52,700	Nifer	Deall Cymraeg llafar	25-34 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
59,400	Nifer	Deall Cymraeg llafar	35-44 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
54,900	Nifer	Deall Cymraeg llafar	45-54 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
53,700	Nifer	Deall Cymraeg llafar	55-64 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
60,300	Nifer	Deall Cymraeg llafar	65+ oed	Dynion	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
40.0 [a]	Canran	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Cyfanswm	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
20.8 [a]	Canran	Darllen Cymraeg	25-34 oed	Cyfanswm	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
18.6 [a]	Canran	Darllen Cymraeg	35-44 oed	Cyfanswm	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
17.0	Canran	Darllen Cymraeg	35-44 oed	Dynion	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
20.3 [a]	Canran	Darllen Cymraeg	45-54 oed	Cyfanswm	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
935,600 [t]	Nifer	Deall Cymraeg llafar	Cyfanswm	Cyfanswm	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
21.4	Canran	Darllen Cymraeg	55-64 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
23.3	Canran	Darllen Cymraeg	65+ oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
21.8	Canran	Darllen Cymraeg	65+ oed	Dynion	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
36,200	Nifer	Ysgrifennu Cymraeg	25-34 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
497,400 [t]	Nifer	Deall Cymraeg llafar	Cyfanswm	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
64,300 [t]	Nifer	Ysgrifennu Cymraeg	25-34 oed	Cyfanswm	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
119,800	Nifer	Deall Cymraeg llafar	3-15 oed	Dynion	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
62,500	Nifer	Deall Cymraeg llafar	16-24 oed	Dynion	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
96,200 [t]	Nifer	Deall Cymraeg llafar	25-34 oed	Cyfanswm	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
43,600	Nifer	Deall Cymraeg llafar	25-34 oed	Dynion	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
112,000 [t]	Nifer	Deall Cymraeg llafar	35-44 oed	Cyfanswm	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
33,000	Nifer	Ysgrifennu Cymraeg	55-64 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
187,800 [t]	Nifer	Ysgrifennu Cymraeg	3-15 oed	Cyfanswm	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
48,800	Nifer	Deall Cymraeg llafar	45-54 oed	Dynion	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
104,400 [t]	Nifer	Deall Cymraeg llafar	55-64 oed	Cyfanswm	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
29,200	Nifer	Ysgrifennu Cymraeg	45-54 oed	Dynion	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
79,800	Nifer	Deall Cymraeg llafar	65+ oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
63,200 [t]	Nifer	Ysgrifennu Cymraeg	55-64 oed	Cyfanswm	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
24.0 [a]	Canran	Darllen Cymraeg	Cyfanswm	Dynion	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
91,800 [t]	Nifer	Ysgrifennu Cymraeg	65+ oed	Cyfanswm	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
30.9	Canran	Darllen Cymraeg	16-24 oed	Dynion	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
22.5	Canran	Darllen Cymraeg	25-34 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
19.2 [u]	Canran	Darllen Cymraeg	25-34 oed	Dynion	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
39,300	Nifer	Darllen Cymraeg	25-34 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
76,800 [t]	Nifer	Darllen Cymraeg	55-64 oed	Cyfanswm	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
30,200	Nifer	Ysgrifennu Cymraeg	55-64 oed	Dynion	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
32,300 [u]	Nifer	Darllen Cymraeg	25-34 oed	Dynion	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
54,100	Nifer	Ysgrifennu Cymraeg	65+ oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
52,900	Nifer	Darllen Cymraeg	16-24 oed	Dynion	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
20.8 [a]	Canran	Darllen Cymraeg	55-64 oed	Cyfanswm	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
43,500	Nifer	Darllen Cymraeg	35-44 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
22.6 [a]	Canran	Darllen Cymraeg	65+ oed	Cyfanswm	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
77,600 [t]	Nifer	Darllen Cymraeg	45-54 oed	Cyfanswm	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
37,700	Nifer	Ysgrifennu Cymraeg	65+ oed	Dynion	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
62,900	Nifer	Ysgrifennu Cymraeg	16-24 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
652,500 [t]	Nifer	Ysgrifennu Cymraeg	Cyfanswm	Cyfanswm	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
78,600 [t]	Nifer	Darllen Cymraeg	35-44 oed	Cyfanswm	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
91,000	Nifer	Ysgrifennu Cymraeg	3-15 oed	Dynion	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
297,600 [t]	Nifer	Ysgrifennu Cymraeg	Cyfanswm	Dynion	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
40,200	Nifer	Darllen Cymraeg	55-64 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
395,100 [t]	Nifer	Darllen Cymraeg	Cyfanswm	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
243,400 [t]	Nifer	Deall Cymraeg llafar	3-15 oed	Cyfanswm	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
123,600	Nifer	Deall Cymraeg llafar	3-15 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
71,700 [t]	Nifer	Darllen Cymraeg	25-34 oed	Cyfanswm	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
36,200	Nifer	Ysgrifennu Cymraeg	35-44 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
43,400	Nifer	Darllen Cymraeg	45-54 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
28,100 [u]	Nifer	Ysgrifennu Cymraeg	25-34 oed	Dynion	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
66,400 [t]	Nifer	Ysgrifennu Cymraeg	35-44 oed	Cyfanswm	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
117,700 [t]	Nifer	Darllen Cymraeg	16-24 oed	Cyfanswm	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
36,600	Nifer	Darllen Cymraeg	55-64 oed	Dynion	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
354,900 [t]	Nifer	Ysgrifennu Cymraeg	Cyfanswm	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
192,000 [t]	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Cyfanswm	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
35,100	Nifer	Darllen Cymraeg	35-44 oed	Dynion	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
726,200 [t]	Nifer	Darllen Cymraeg	Cyfanswm	Cyfanswm	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
98,900	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
64,800	Nifer	Darllen Cymraeg	16-24 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
64,800 [t]	Nifer	Ysgrifennu Cymraeg	45-54 oed	Cyfanswm	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
93,000	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Dynion	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
30,200	Nifer	Ysgrifennu Cymraeg	35-44 oed	Dynion	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
111,900 [t]	Nifer	Darllen Cymraeg	65+ oed	Cyfanswm	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
35,600	Nifer	Ysgrifennu Cymraeg	45-54 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
65,000	Nifer	Darllen Cymraeg	65+ oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
140,200 [t]	Nifer	Deall Cymraeg llafar	65+ oed	Cyfanswm	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
34,200	Nifer	Darllen Cymraeg	45-54 oed	Dynion	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
96,800	Nifer	Ysgrifennu Cymraeg	3-15 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
25.6 [a]	Canran	Darllen Cymraeg	Cyfanswm	Cyfanswm	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
27.2 [a]	Canran	Darllen Cymraeg	Cyfanswm	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
114,200 [t]	Nifer	Ysgrifennu Cymraeg	16-24 oed	Cyfanswm	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
51,200	Nifer	Ysgrifennu Cymraeg	16-24 oed	Dynion	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
46,900	Nifer	Darllen Cymraeg	65+ oed	Dynion	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
38.6	Canran	Darllen Cymraeg	16-24 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
331,200 [t]	Nifer	Darllen Cymraeg	Cyfanswm	Dynion	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
39.1 [a]	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	3-15 oed	Cyfanswm	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004

Yn dangos 1 i 100 o 11,808 rhes

Page 1 of 119

Prif wybodaeth

• Diweddariad mwyaf diweddar: 25 Medi 2025
• Disgwylir y diweddariad nesaf: 9 Hydref 2025
• Dynodiad: Ystadegau swyddogol
• Darparwr data: Y Swyddfa Ystadegau Gwladol (y SYG)
• Ffynhonnell y data: Arolwg Blynyddol o’r Boblogaeth (APS)

Nodiadau data

• Diwygiadau:
  • 25 Medi 2025
  • 25 Medi 2025
• Talgrynnu wedi'i wneud:

  Mae'r ffigurau wedi'u talgrynnu i'r 100 agosaf ac felly mae'n bosibl y bydd rhai mân anghysondebau ymddangosiadol rhwng swm yr eitemau sy'n rhan ohonynt a'r cyfansymiau fel y'u dangosir.

Trosolwg

• Crynodeb o’r set ddata a newidynnau:

  Mae'r set ddata hon yn dangos faint o bobl 3 oed neu'n hŷn sy'n dweud eu bod yn gallu darllen, ysgrifennu a deall Cymraeg llafar. Mae'r ffigurau ar gyfer dyddiad gorffen pob blwyddyn.

  Mae'r wybodaeth wedi'i rhannu yn ôl:

  • Grŵp oedran – yr ystod oedran y mae pobl yn perthyn iddo.
  • Rhyw – p'un a yw'r bobl yn ddynion neu'n ferched.
  • Blwyddyn sy'n dod i ben – y cyfnod y mae'r amcangyfrif yn ymwneud ag o (er enghraifft, blwyddyn sy'n dod i ben 31 Mawrth 2023).
  • Mesur – amcangyfrif o nifer neu ganran y bobl 3 oed neu'n hŷn sy'n dweud eu bod yn gallu darllen, ysgrifennu a deall Cymraeg llafar.

  Gallwch ddefnyddio'r set ddata hon i weld sut mae sgiliau iaith Gymraeg yn wahanol rhwng grwpiau oedran, rhwng dynion a merched, a sut mae'n newid dros amser.

• Cyfrifo neu gasglu data:

  Daw'r data o'r Arolwg Poblogaeth Blynyddol (APS), sy'n set ddata flynyddol sy'n deillio o Arolwg o'r Llafurlu (LFS) a gynhaliwyd gan y Swyddfa Ystadegau Gwladol (ONS). Mae data ar lefel awdurdod lleol wedi bod ar gael ers 2001, pan gyflwynwyd sampl uwch (tua 350% yn fwy na'r arolwg safonol).

  Ers 2004, mae'r APS wedi cael ei gynhyrchu fel data flynyddol treigl, gyda phob cyfartaledd blynyddol treigl yn cwmpasu cyfnod o 12 mis ac yn cael ei ddiweddaru bob tri mis. Mae hyn yn darparu data mwy amserol tra'n gorgyffwrdd cyfnodau o naw mis. Mae'r set ddata dreigl yn cael hwb gan ymatebwyr sampledig ychwanegol i wella cadernid amcangyfrifon, yn enwedig ar gyfer daearyddiaeth ar lefel leol.

  Ar gyfer y blynyddoedd 2001–2003, cymhwysir pwysau Cymreig-benodol i adlewyrchu ffigurau poblogaeth awdurdodau lleol yn well.

  Yng nghanol mis Mawrth 2020, newidiodd cyfweliadau APS o wyneb yn wyneb i'r ffôn oherwydd pandemig COVID-19. Mae'r ONS yn monitro'r effaith ac yn ail-bwysoli'r data yn unol â hynny. Ailgyflwynwyd cyfweliadau wyneb yn wyneb yn hydref 2023. Awgrymodd cymharu cyfweliadau wyneb yn wyneb cyn 2020 â chyfweliadau ffôn gynnydd bach yn nifer yr ymatebwyr sy'n adrodd gallu siarad Cymraeg, felly cynghorir bod yn ofalus wrth ddehongli tueddiadau ar draws y cyfnod hwn.

  Mae'r arolwg yn casglu gwybodaeth am allu'r boblogaeth i siarad Cymraeg. Gofynnir i ymatebwyr 3 oed neu'n hŷn a ydynt yn gallu siarad Cymraeg, ac mae'r amcangyfrifon yn cael eu cyflwyno fel cyfrif neu ganrannau o siaradwyr Cymraeg.

  Defnyddir dulliau dadansoddi a phwysoli safonol i sicrhau bod yr amcangyfrifon yn gynrychioliadol o'r boblogaeth.

• Ansawdd ystadegol:

  Arferai’r amcangyfrifon hyn fod yn ystadegau swyddogol achrededig. Oherwydd gostyngiad mewn maint sampl yn yr Arolwg Poblogaeth Blynyddol (APS) yn ystod y blynyddoedd diwethaf, ac oherwydd nad yw'r arolwg wedi'i ailbwysoli i'r amcangyfrifon poblogaeth diweddaraf, mae'r achrediad hwn wedi'i atal dros dro. Mae'r amcangyfrifon bellach wedi'u dynodi fel ystadegau swyddogol.

  Mae'r ystadegau yn parhau i fod yn addas i'w defnyddio, ond dylai defnyddwyr nodi bod mwy o ansicrwydd, yn enwedig ar gyfer ardaloedd daearyddol llai neu is-grwpiau poblogaeth, lle mae amcangyfrifon yn llai dibynadwy. Dylid ystyried tueddiadau ochr yn ochr â ffynonellau gwybodaeth eraill am siaradwyr Cymraeg, megis Arolwg Cenedlaethol Cymru. Mae Llywodraeth Cymru o'r farn mai'r cyfrifiad o'r boblogaeth yw'r ffynhonnell allweddol ar gyfer mesur nifer y siaradwyr Cymraeg yng Nghymru.

  Mae'r holl ddata APS yn seiliedig ar samplau, sy'n golygu bod y canlyniadau yn amcangyfrifon yn hytrach na chyfrif union. Mae gwir werth unrhyw fesur yn gorwedd o fewn ystod o amgylch yr amcangyfrif, gydag amrywioldeb yn cynyddu wrth i ddata ddod yn fwy manwl. Er enghraifft, mae amcangyfrifon ar lefel awdurdod lleol yn destun mwy o ansicrwydd nag amcangyfrifon ar lefel genedlaethol.

  Mae ymatebion APS yn cael eu pwysoli i amcanestyniadau poblogaeth swyddogol. I ddechrau, roedd data 2020 yn seiliedig ar amcanestyniadau poblogaeth 2018, nad oeddent yn cyfrif am newidiadau o'r pandemig COVID-19. Ym mis Medi 2021, cafodd data'r APS eu hailbwysoli gan ddefnyddio amcangyfrifon poblogaeth wedi'u diweddaru sy'n deillio o Wybodaeth Amser Real (RTI) Refeniw a Thollau EM (HMRC), gan wella cywirdeb ar gyfer cyfraddau a lefelau cyffredinol.

  Mae'r newidiadau hyn yn lleihau tuedd ystadegol posibl mewn agregau lefel uwch, ond efallai y bydd rhai dadansoddiadau llai yn dal i gael eu heffeithio oherwydd llai o faint sampl yn ystod y pandemig, gan arwain at amrywiad mwy eithafol mewn amcangyfrifon.

• Adroddiadau cysylltiedig:
  • Data am y Gymraeg o'r Arolwg Blynyddol o'r Boblogaeth
  • Welsh language data from the Annual Population Survey

Cyhoeddwyd gan

• Sefydliad: Llywodraeth Cymru
• E-bost cysylltu: dataiaithgymraeg@llyw.cymru

Metadata

Ni chaiff y metadata ar gyfer y set ddata hon ei gynnwys pan fyddwch yn lawrlwytho’r data. Gallwch lawrlwytho hwn ar wahân. Mae hyn yn cynnwys yr holl wybodaeth o dab ‘Am y set ddata hon’.