Arolwg Blynyddol o'r Boblogaeth - Gallu darllen, ysgrifennu a deall Cymraeg llafar yn ôl awdurdod lleol a blwyddyn

Defnyddir Llawfer safonol yn y tabl hwn: [a] = cyfartaledd, [t] = cyfanswm, [u] = dibynadwyedd isel.

Gwerthoedd data	Disgrifiad o’r data	Sgiliau Cymraeg	Awdurdod Lleol	Blwyddyn
52,000 [u]	Nifer	Darllen Cymraeg	Caerdydd	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Med 2007
46,100 [u]	Nifer	Darllen Cymraeg	Caerdydd	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Meh 2007
48,400 [u]	Nifer	Darllen Cymraeg	Caerdydd	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2007
48,700 [u]	Nifer	Darllen Cymraeg	Caerdydd	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2006
48,800 [u]	Nifer	Darllen Cymraeg	Caerdydd	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Med 2006
52,700 [u]	Nifer	Darllen Cymraeg	Caerdydd	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Meh 2006
52,600 [u]	Nifer	Darllen Cymraeg	Caerdydd	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2006
52,000 [u]	Nifer	Darllen Cymraeg	Caerdydd	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2005
53,900 [u]	Nifer	Darllen Cymraeg	Caerdydd	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Med 2005
54,200 [u]	Nifer	Darllen Cymraeg	Caerdydd	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Meh 2005
53,700 [u]	Nifer	Darllen Cymraeg	Caerdydd	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2005
52,600 [u]	Nifer	Darllen Cymraeg	Caerdydd	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
29,800	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2025
27,200	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2024
28,900	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Med 2024
32,900	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Meh 2024
35,000	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2024
42,400	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2023
41,500	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Med 2023
40,000	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Meh 2023
44,300	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2023
41,900	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2022
43,200	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Med 2022
41,200	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Meh 2022
42,600	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2022
43,800	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2021
44,500	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Med 2021
45,100	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Meh 2021
43,400	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2021
42,900	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2020
41,800	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Med 2020
41,800	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Meh 2020
41,300	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2020
42,900	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2019
46,000	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Med 2019
47,000	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Meh 2019
47,600 [u]	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2019
47,000 [u]	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2018
48,400 [u]	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Med 2018
49,400 [u]	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Meh 2018
53,300 [u]	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2018
53,400 [u]	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2017
53,000 [u]	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Med 2017
54,300 [u]	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Meh 2017
55,500 [u]	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2017
54,300 [u]	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2016
51,600 [u]	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Med 2016
50,500 [u]	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Meh 2016
52,200 [u]	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2016
53,600 [u]	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2015
55,000 [u]	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Med 2015
55,000 [u]	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Meh 2015
56,100 [u]	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2015
55,000 [u]	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2014
54,100 [u]	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Med 2014
54,300 [u]	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Meh 2014
50,800 [u]	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2014
51,100 [u]	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2013
52,200 [u]	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Med 2013
51,600 [u]	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Meh 2013
48,300 [u]	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2013
49,300 [u]	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2012
47,700 [u]	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Med 2012
48,000 [u]	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Meh 2012
47,600 [u]	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2012
46,200 [u]	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2011
44,600 [u]	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Med 2011
42,700 [u]	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Meh 2011
43,600 [u]	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2011
43,300 [u]	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2010
43,100 [u]	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Med 2010
42,300 [u]	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Meh 2010
39,700 [u]	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2010
40,000 [u]	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2009
39,300 [u]	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Med 2009
40,600 [u]	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Meh 2009
43,500 [u]	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2009
41,400 [u]	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2008
43,800 [u]	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Med 2008
44,600 [u]	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Meh 2008
45,500 [u]	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2008
47,300 [u]	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2007
46,700 [u]	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Med 2007
45,000 [u]	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Meh 2007
45,600 [u]	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2007
47,700 [u]	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2006
48,400 [u]	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Med 2006
51,700 [u]	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Meh 2006
52,800 [u]	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2006
54,200 [u]	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2005
54,800 [u]	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Med 2005
54,800 [u]	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Meh 2005
55,800 [u]	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2005
55,000 [u]	Nifer	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
8,700	Nifer	Darllen Cymraeg	Merthyr Tudful	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2025
8,100	Nifer	Darllen Cymraeg	Merthyr Tudful	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2024
10,300	Nifer	Darllen Cymraeg	Merthyr Tudful	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Med 2024
11,300	Nifer	Darllen Cymraeg	Merthyr Tudful	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Meh 2024
11,500	Nifer	Darllen Cymraeg	Merthyr Tudful	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2024
13,000	Nifer	Darllen Cymraeg	Merthyr Tudful	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2023

Yn dangos 1,301 i 1,400 o 11,316 rhes

Page 14 of 114

Prif wybodaeth

• Diweddariad mwyaf diweddar: 25 Medi 2025
• Disgwylir y diweddariad nesaf: 9 Hydref 2025
• Dynodiad: Ystadegau swyddogol
• Darparwr data: Y Swyddfa Ystadegau Gwladol (y SYG)
• Ffynhonnell y data: Arolwg Blynyddol o’r Boblogaeth (APS)

Nodiadau data

• Diwygiadau:
  • 25 Medi 2025
  • 25 Medi 2025
• Talgrynnu wedi'i wneud:

  Mae'r ffigurau wedi'u talgrynnu i'r 100 agosaf ac felly mae'n bosibl y bydd rhai mân anghysondebau ymddangosiadol rhwng swm yr eitemau sy'n rhan ohonynt a'r cyfansymiau fel y'u dangosir.

Trosolwg

• Crynodeb o’r set ddata a newidynnau:

  Mae'r set ddata hon yn dangos faint o bobl 3 oed neu'n hŷn sy'n dweud eu bod yn gallu darllen, ysgrifennu a deall Cymraeg llafar. Dangosir y ffigurau yn ôl awdurdod lleol yng Nghymru ac yn ôl dyddiad gorffen y flwyddyn.

  Mae'r wybodaeth wedi'i rhannu yn ôl:

  • Awdurdod lleol – yr ardal lle mae pobl yn byw.
  • Blwyddyn sy'n dod i ben – y cyfnod y mae'r amcangyfrif yn ymwneud ag o (er enghraifft, blwyddyn sy'n dod i ben 31 Mawrth 2023).
  • Mesur – amcangyfrif o nifer neu ganran y bobl 3 oed neu'n hŷn sy'n dweud eu bod yn gallu darllen, ysgrifennu a deall Cymraeg llafar.

  Gallwch ddefnyddio'r set ddata hon i gymharu awdurdodau lleol a gweld sut mae sgiliau Cymraeg yn newid dros amser.

• Cyfrifo neu gasglu data:

  Daw'r data o'r Arolwg Poblogaeth Blynyddol (APS), sy'n set ddata flynyddol sy'n deillio o Arolwg o'r Llafurlu (LFS) a gynhaliwyd gan y Swyddfa Ystadegau Gwladol (ONS). Mae data ar lefel awdurdod lleol wedi bod ar gael ers 2001, pan gyflwynwyd sampl uwch (tua 350% yn fwy na'r arolwg safonol).

  Ers 2004, mae'r APS wedi cael ei gynhyrchu fel data flynyddol treigl, gyda phob cyfartaledd blynyddol treigl yn cwmpasu cyfnod o 12 mis ac yn cael ei ddiweddaru bob tri mis. Mae hyn yn darparu data mwy amserol tra'n gorgyffwrdd cyfnodau o naw mis. Mae'r set ddata dreigl yn cael hwb gan ymatebwyr sampledig ychwanegol i wella cadernid amcangyfrifon, yn enwedig ar gyfer daearyddiaeth ar lefel leol.

  Ar gyfer y blynyddoedd 2001–2003, cymhwysir pwysau Cymreig-benodol i adlewyrchu ffigurau poblogaeth awdurdodau lleol yn well.

  Yng nghanol mis Mawrth 2020, newidiodd cyfweliadau APS o wyneb yn wyneb i'r ffôn oherwydd pandemig COVID-19. Mae'r ONS yn monitro'r effaith ac yn ail-bwysoli'r data yn unol â hynny. Ailgyflwynwyd cyfweliadau wyneb yn wyneb yn hydref 2023. Awgrymodd cymharu cyfweliadau wyneb yn wyneb cyn 2020 â chyfweliadau ffôn gynnydd bach yn nifer yr ymatebwyr sy'n adrodd gallu siarad Cymraeg, felly cynghorir bod yn ofalus wrth ddehongli tueddiadau ar draws y cyfnod hwn.

  Mae'r arolwg yn casglu gwybodaeth am allu'r boblogaeth i siarad Cymraeg. Gofynnir i ymatebwyr 3 oed neu'n hŷn a ydynt yn gallu siarad Cymraeg, ac mae'r amcangyfrifon yn cael eu cyflwyno fel cyfrif neu ganrannau o siaradwyr Cymraeg.

  Defnyddir dulliau dadansoddi a phwysoli safonol i sicrhau bod yr amcangyfrifon yn gynrychioliadol o'r boblogaeth.

• Ansawdd ystadegol:

  Arferai’r amcangyfrifon hyn fod yn ystadegau swyddogol achrededig. Oherwydd gostyngiad mewn maint sampl yn yr Arolwg Poblogaeth Blynyddol (APS) yn ystod y blynyddoedd diwethaf, ac oherwydd nad yw'r arolwg wedi'i ailbwysoli i'r amcangyfrifon poblogaeth diweddaraf, mae'r achrediad hwn wedi'i atal dros dro. Mae'r amcangyfrifon bellach wedi'u dynodi fel ystadegau swyddogol.

  Mae'r ystadegau yn parhau i fod yn addas i'w defnyddio, ond dylai defnyddwyr nodi bod mwy o ansicrwydd, yn enwedig ar gyfer ardaloedd daearyddol llai neu is-grwpiau poblogaeth, lle mae amcangyfrifon yn llai dibynadwy. Dylid ystyried tueddiadau ochr yn ochr â ffynonellau gwybodaeth eraill am siaradwyr Cymraeg, megis Arolwg Cenedlaethol Cymru. Mae Llywodraeth Cymru o'r farn mai'r cyfrifiad o'r boblogaeth yw'r ffynhonnell allweddol ar gyfer mesur nifer y siaradwyr Cymraeg yng Nghymru.

  Mae'r holl ddata APS yn seiliedig ar samplau, sy'n golygu bod y canlyniadau yn amcangyfrifon yn hytrach na chyfrif union. Mae gwir werth unrhyw fesur yn gorwedd o fewn ystod o amgylch yr amcangyfrif, gydag amrywioldeb yn cynyddu wrth i ddata ddod yn fwy manwl. Er enghraifft, mae amcangyfrifon ar lefel awdurdod lleol yn destun mwy o ansicrwydd nag amcangyfrifon ar lefel genedlaethol.

  Mae ymatebion APS yn cael eu pwysoli i amcanestyniadau poblogaeth swyddogol. I ddechrau, roedd data 2020 yn seiliedig ar amcanestyniadau poblogaeth 2018, nad oeddent yn cyfrif am newidiadau o'r pandemig COVID-19. Ym mis Medi 2021, cafodd data'r APS eu hailbwysoli gan ddefnyddio amcangyfrifon poblogaeth wedi'u diweddaru sy'n deillio o Wybodaeth Amser Real (RTI) Refeniw a Thollau EM (HMRC), gan wella cywirdeb ar gyfer cyfraddau a lefelau cyffredinol.

  Mae'r newidiadau hyn yn lleihau tuedd ystadegol posibl mewn agregau lefel uwch, ond efallai y bydd rhai dadansoddiadau llai yn dal i gael eu heffeithio oherwydd llai o faint sampl yn ystod y pandemig, gan arwain at amrywiad mwy eithafol mewn amcangyfrifon.

• Adroddiadau cysylltiedig:
  • Data am y Gymraeg o'r Arolwg Blynyddol o'r Boblogaeth
  • Welsh language data from the Annual Population Survey

Cyhoeddwyd gan

• Sefydliad: Llywodraeth Cymru
• E-bost cysylltu: dataiaithgymraeg@llyw.cymru

Metadata

Ni chaiff y metadata ar gyfer y set ddata hon ei gynnwys pan fyddwch yn lawrlwytho’r data. Gallwch lawrlwytho hwn ar wahân. Mae hyn yn cynnwys yr holl wybodaeth o dab ‘Am y set ddata hon’.